رواج دادند و به تدریج در عصر قاجاریه، کشت خشخاش و خرید و فروش تریاک متداول شد، به نحوی که روز به روز درآمدشان رو به افزایش می رفت.

اعتیاد، بلایی خانمانسوز است که نتایج و اثرات سیاسی، اخلاقی، اقتصادی، اجتماعی و دینی مهمی در سطح جامعه دارد. بدین لحاظ شناخت عوامل و علل ایجاد اعتیاد و راه های مبارزه با آن، امری ضروری است.

▪ اعتیاد (Addiction): از نظر لغوی، اعتیاد را به عادت کردن، خو کردن با هر چیزی معنی کرده اند. اما در سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۸ م. سازمان بهداشت جهانی واژه«وابستگی دارویی» را جایگزین اعتیاد نمود. پس اعتیاد، طبق نظریه محافل علمی یک«وابستگی» است.

▪ معتاد (Addictive): معتاد کسی است که بر اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدّر یا دارو شده باشد یا به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدّر، معتاد شناخته می شود.

▪ مواد مخدّر (Narcotics): از نظر آسیب شناسی، هر دارویی که پس از مصرف چنان تغییراتی را در انسان به وجود آورد که از نظر اجتماعی قابل قبول و پذیرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت نشان دهد، آن دارو مخدّر است. دکتر عبدالله بن احمد طیار می گوید: هر ماده خام یا ساخته شده ای که بیدار کننده یا آرام بخش باشد و بدون غرض طبعی به کار گرفته شده، موجب اعتیاد گردد و به دنبال آن ضرر جسمی، اجتماعی و اخلاقی پدیدار آید، مخدّر نامیده می شود.

▪ تریاک: تریاک ماده ای است که از شیره ی گیاهی به نام «خشخاش» که در مناطق معتدل می روید و دارای گل های زیبایی به رنگ قرمز تیره می باشد، به دست می آید. این ماده را از گرز خشخاش که به صورت کپسولی است با تیغ زدن به دست می آورند. در ابتدای خروج به صورت شیره ای سفید رنگ است ولی در مجاورت هوا تغییر رنگ داده و کم کم قهوه ای و سفت می شود. تریاک معمولاً دارای رنگ قهوه ای سیر و خمیری شکل می باشد که بوی آن شباهت زیادی به ادرار یا آمونیاک دارد. روش های مصرف: تدفین، بلعیدن، نوشیدن همراه با چای یا قهوه.

▪ هروئین: هروئین یکی از قوی ترین مواد مخدّر اعتیاد آور است که نام هایی چون شیطان سفید و گرد مرگ و ... را به خود اختصاص داده است. هروئین با سرعت تمام در الکل ذوب می شود و از گران قیمت ترین انواع مواد مخدّر و خطرناک ترین آنها برای صحت و تندرستی عمومی به شمار می آید. هروئین، پودر کریستالی سفید رنگی است که با روش تقطیر از مرفین استخراج می شود.

▪ مرفین: مرفین پودری است کریستالی که یا به رنگ قهوه ای روشن است و یا سفید و از مشهور ترین فرآورده های افیون (تریاک) است. روش های مصرف: بلعیدن همراه با چای و قهوه، تدفین، تزریق.

▪ کوکائین: کوکائین از بوته ی کوکا به دست می آید که ماده سفید رنگ و بلوری شکل است. بوته ی کوکا در آمریکای جنوبی یافت می شود. اما اخیراً در سیلان و جاماییکا کشت شده است. روش های مصرف: استنشاق، تدفین، تزریق.

▪ حشیش: حشیش ماده ای است قهوه ای رنگ که از گل و ساقه ی گیاهی به نام”شاهدانه هندی” یا” کانابیس” در مناطق گرمسیر و حارّه به دست می آید. دارای بوته های بزرگ است که گاه تا دو متر می رسد. دانه های فندقی شکل دارد و از برگ های آن ماده سمّی” حشیش” گرفته می شود. به حشیش نام های دیگری همچون: بنگ، چرس، قنب هندی، معجون، بنگ آب، شارا، شارنگ، قانجا و ... اطلاق می شود.

▪ روش های مصرف: تدفین، خوردن یا جویدن.

▪ ماری جوانا: ماری جوانا پودری است شبیه توتون سبز رنگ که از مخلوط برگ های مثمر یا گلدار بوته ی کنف بدست می آید.

▪ روش های مصرف: تدفین، استنشاق.

▪ قات: قات گیاهی است داری درختچه های کوچک و در هر نوع خاک و آب و هوایی رشد می کند و چندان نیازی به توجه و پرورش خاصی ندارد. هیچ گونه آفتی بر آن عارض نمی گردد و حشرات نیز به آن آسیبی نمی رسانند.

▪ روش های مصرف: جویدن، تدفین

▪ مراحل اعتیاد: به طور کلی مراحل اعتیاد را می توان در سه مرحله مطرح کرد:

▪ آشنایی و شروع: در این مرحله فرد بر اساس کنجکاوی، تقلید از دیگران و یا کوشش برای تسکین آلام با مواد مخدّر آشنا شده و شروع به مصرف می کند.

▪ تردید و دودلی: پس از آغاز مصرف مواد مخدّر علیرغم آثار تخدیر کننده ی آن مواد، احساس گناه به فرد مصرف کننده دست می دهد و حسی توأم با دودلی و تردید برای مصرف کننده ایجاد می کند.

▪ اعتیاد: در مرحله سوم بر اثر تکرار مصرف، عملاً وابستگی جسمی و روانی به ماده ی اعتیادآور ایجاد می شود و فرد معتاد می گردد.

یکی از محققان، عوامل و علل گرایش به اعتیاد را در یک طبقه بندی مختصر به شرح ذیل ارائه داده است:

▪ عوامل دارویی: گاهی مواد مخدّر، مخصوصا ترکیبات تریاک برای تسکین درد بوسیله پزشک یا افراد دیگر تجویز می شود و همین تسکین موقت، فرد را به تکرار مصرف و در نتیجه اعتیاد می کشاند.

▪ عوامل روانی: اضطراب، احساس تنهایی، گرایش به افسردگی، فقر در روابط عاطفی و احساس بی کفایتی از ویژگی های عمده ی روانی معتادان است.

▪ عوامل خانوادگی: خانواده های آشفته، خانواده هایی که دارای مشکلات ارتباطی هستند و یا اعتیاد در بین اعضای خانواده رایج است، مشکلات زناشویی و اختلافات خانوادگی، از جمله عوامل سوق دهنده ی افراد به سمت اعتیاد به شمار می روند.

▪ عوامل اجتماعی: فقر، بیکاری، وجود دوستان ناباب، عرضه ی زیاد و سهولت دسترسی مواد، از جمله مهمترین عوامل اجتماعی اعتیاد هستند.

▪ عوامل فرهنگی: تحول ارزش ها، فاصله و شکاف فرهنگی بین نسل ها، سست شدن اعتقادات دینی و باورهای مذهبی و سنتی، گسترش احساس یأس و ناامیدی از جمله مهمترین عوامل فرهنگی زمینه ساز اعتیاد هستند.

▪ عوامل سیاسی: تاریخ بیانگر آن است که همواره استعمارگران برای تداوم تسلط استعماری خود، از توسعه ی اعتیاد برای گسترش و تداوم نفوذ خود استفاده کرده اند.

گسترش اعتیاد به مواد مخدّر و همچنین قاچاق این مواد، اثرات منفی و عوارض بسیاری بر جامعه و خود فرد بر جای می گذارد. که در اینجا مختصراً به بعضی از آنها اشاره ای می نماییم:

▪ زیان ها و پیامد های دینی و اعتقادی: این یک اصل مسلم و ثابت شده است که عقل سالم در بدن سالم می باشد. اگر بدنی بر اثر مصرف مواد توهم زا و مخدّر آلوده گردد، چگونه می تواند به درستی تصمیم بگیرد؟ و آیا توانی برای اندیشیدن درست برای او باقی می ماند؟ به همین جهت به راحتی اعتقادات دینی و مذهبی خویش را زیر پا می گذارد، به قیمت اینکه بتواند یک روز دیگر به مواد مورد نظرش دست یابد!

▪ زیان ها و پیامدهای روحی و روانی: فرد معتاد، فاقد تعادل روانی است و لاابالیگری، عدم توجه به اصول و مقررات جامعه، تسلیم شدن در برابر پیشامد ها، ضعف اراده، بی توجهی به مسئولیت های فردی و اجتماعی از خصوصیات رفتاری شخص معتاد است.

▪ زیان ها و پیامد های اجتماعی: بعضی از زیان های اجتماعی اعتیاد عبارتند از:

حاکم شدن فقر و فلاکت بر خانواده ها، افراد معتاد از نظر عواطف انسانی به صفر می رسند و فاقد رحم و عطوفت انسانی می باشند. بالاترین اندیشه هایشان این است که پول موادشان را به دست آورند؛ دیگر برایشان مهم نیست همسر و فرزندان شان چیزی برای خوردن دارند یا نه!!!

بی توجهی به تربیت فرزندان: اکثر بچه هایی که به دزدی و کلاهبرداری روی می آورند، از خانواده های معتاد می باشند.

افزایش فحشا و زنان فاحشه: فرد معتاد به خاطر ضعف جسمی و پژمرده شدن و آلوده شدنی که بدان مبتلا می شود، نمی تواند همسرش را ارضا نماید و از نظر عاطفی، محبت و حتی جنسی و زناشویی همسرش بسیار رنج می کشد. به همین خاطر بسیاری از آنان که دارای ایمان قوی نیستند، براحتی خویش را به مردان بیگانه می سپارند.

اقتصاد سالم، رگ حیاتی هر خانواده و در سطح بالاتری هر دولتی می باشد. مصرف مواد افیونی و دخانیات و سایر مواد مخدّر علاوه بر مضرات فراوان بهداشتی و خطرات مسلم جانی که همراه دارد، زیان های قابل ملاحظه و غیر قابل جبران اقتصادی برای فرد معتاد و خانواده ی او و به طور کلی برای جامعه به بار می آورد.

زیان ها و پیامد های سیاسی و امنیتی: هنگامی که استعمارگران برای ایجاد سلطه بر کشور های دیگر سعی در گسترش و افزایش مواد مخدّر در آن کشورها دارند تا بتوانند براحتی جوانان و نیروهای اصلی آن جامعه را از پای در آورند و نیرو های اصلی جامعه نیز دچار اعتیاد و قاچاق مواد مخدّر شوند، دیگر به فکر دفاع و مقابله با بیگانگان نیستند و بدین شکل، امنیت، آسایش و آرامش مملکت به خطر می افتد.

▪ زیان ها و پیامد های جسمی و بهداشتی: مصرف مواد مخدّر، زیان های جبران ناپذیری بر جسم معتادان و نیز پیکره ی جامعه وارد می کند که در اینجا به برخی از این زیان ها و عوارض اشاره می کنیم:

ـ ضعیف شدن سلول های پوسته ی مغز

ـ ضعف سلول های مخچه

ـ انحلال نخاع ستون فقرات

ـ حمله های مغزی

ـ استفراغ و سردرد شدید

ـ عاجز ماندن مردان از عمل جنسی و سرانجام عقیم شدن آنها

ـ نقص شهوت در زنان و به وجود آمدن سرد مزاجی

ـ یبوست شدید و خونریزی

ـ ناراحتی های پوستی

ـ کاهش فشار خون و ده ها بیماری دیگر

برای جلوگیری از گسترش اعتیاد در جامعه راه های گوناگونی وجود دارد که با بررسی های کارشناسانه می توان از طریق این راهکارها با این معضل بزرگ مبارزه کرد:

▪ تقویت ارزش ها و اعتقادات مذهبی: وقتی ایمان به خداوند سبحان در قلوب جای گیرد، انسان فقط به محبت خداوند می اندیشد. تنهایی خویش را با او به سر می برد و اوقات فراغتش را به راز و نیاز با او تعالی سپری می نماید. اما اعتیاد تمام این تفکرات را از جوانان ما می گیرد و به جای اندیشیدن به این مسائل، در فکر پیدا کردن اتاق و جای خلوتی هستند تا خود را بسازند.

ـ تحقیقات وسیع به منظور شناسایی دقیق علل روی آوردن افراد به ویژه جوانان به اعتیاد

ـ شناخت دقیق نیاز های جوانان مانند تحصیل، اشتغال، ازدواج، مسکن، امکانات سالم تفریحی و ورزشی و ...

ـ توجه به تربیت فرزندان و اصلاح آنان

ـ ارائه الگوی درست

تأثیر همنشینی با صالحان و مردان حق، چنانکه مولانا جلال الدین رومی می گوید:

▪ نار خندان باغ را خندان کند

▪ صحبت مردانت را مردان کند

▪ همنشین اهـل مـعنی باش تا

▪ هم عطا یابی و هم باشی فتــا

▪ آموزش عمومی درباره ی علل و پیامدهای اعتیاد

▪ نقش آموزش و پرورش و مدارس در پیشگیری از اعتیاد

▪ نقش ارتقای فرهنگی جامعه در پیشگیری از اعتیاد

▪ نقش بهداشت

▪ نقش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی

▪ ایجاد اشتغال و مبارزه با بیکاری

▪ ایجاد تقوا و خدا ترسی در قلب سربازان و مأموران

▪ تشکیل انجمن های مردمی برای پیشگیری

قبل از هر چیز، این مطلب را باید دانست که اسلام مکتبی است که هم به جنبه معنوی و روحی انسان توجه دارد و هم به بعد جسمانی و ظاهری. اگر سیری کوتاه در آیات قرآن و احادیث رسول الله (ص) داشته باشیم، به خوبی به این نتیجه دست خواهیم یافت.

خداوند متعال می فرماید:” و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکة” - یعنی ای انسان ها با دست خود، خویشتن را به هلاکت نیندازید." لا تأکلوا اموالکم بینکم بالباطل” - یعنی ای کسانی که اهل ایمان هستید، اموال و دارایی تان را در راه های نامشروع و باطل صرف نکنید. رسول اکرم (ص) نیز در احادیث بسیاری انسان ها را به صیانت و حفاظت جسم و روح سفارش می فرماید و دستور می دهد از هر آنچه ضرر و زیانی برای جسم دارد، دوری کنید.

خلاصه اینکه از منظر قرآن و سنت، استفاده، مصرف و خرید و فروش تمامی انواع مواد مخدّر (از قبیل: تریاک، هروئین، مرفین، کدئین، حشیش، کوکائین، بنگ، چرس و مشروبات الکلی و ...) کاملاً حرام می باشد. و به هیچ وجه جایز نیست کسی به بهانه ی درمان دردهای مفصلی از آن استفاده نماید، چراکه شفا در اشیای حرام وجود ندارد.

و اینک به عنوان نمونه چند مورد از فتوا های علمای قرون مختلف را نقل می کنیم:

امام غزالی توسی - رحمة الله علیه- می فرماید: از نباتات سه قسم حرام می باشند:

الف) گیاهانی که سبب ازاله ی عقل می گردند. مانند: حشیش و شراب.

ب) گیاهانی که به زندگی خاتمه می دهند. مانند انواع سموم.

ج) گیاهانی که سلامتی انسان را به خطر می اندازند. مانند مصرف دارو در زمان نامناسب.

امام نووی-رحمة الله علیه - در المجموع می فرماید: گیاهی که سست کننده است ولی طرب شدیدی در بر ندارد، خوردنش حرام است.

شیخ الاسلام ابن تیمیه حرّانی حنبلی می فرماید: حشیش نیز مانند بقیه مسکرات می باشد. هر آنچه از آنها که مسکر باشند، به اتفاق علما، حرام است. بلکه هرچه عقل را از بین ببرد خوردنش حرام است اگرچه نشئه آور نباشد مانند: بنگ .

علامه منوفی مالکی می فرماید: اعتیاد به (حشیش و تریاک) تا جایی رسیده است که مردم خانه و کاشانه خود را به خاطر بدست آوردن آن به فروش می رسانند که این خود دال بر طرب و سرور در مصرف آن است و این مقتضی مسکر و نشئه آور بودن آن است و قطعاً حرام است.

شاه عبدالعزیز دهلوی حنفی می فرماید: استفاده کردن از افیون حرام است: اولاً به دلیل اینکه ماده ای سمی است که برای بدن زیان آور می باشد. چنانچه دانش پزشکی شاهد این مدعا است ثانیاً باعث سستی در اندام می گردد.

دکتر یوسف قرضاوی می فرماید: مواد مخدّر از قبیل حشیش، تریاک، هروئین و ... که مسلم است افراد مبتلا به آنها از واقعیات زندگی دور می گردند و در عالم اوهام و خیال غرق می شوند و ضعف عقل و اندیشه در ایشان بوجود می آید. حتی مبتلایان به این مواد مخدّر خودشان و خانوادشان و دین و دنیایشان را فراموش می نمایند و در خیال محض به سر می برند. علاوه بر این؛ ناراحتی جسمی و ضعف اعصاب و عدم رعایت نظافت و بهداشت و ضعف نفس و بد اخلاقی و بد تصمیمی و عدم احساس مسئولیت بر ایشان چیره می گردد. به صورت یک عضو فاسد و سربار جامعه قلمداد شده، ثروت شان بیهوده ضایع می شود و خانوادشان متلاشی می گردد (حتی به خانواده خود رحم نمی کنند) حاضرند مایحتاج روزانه ایشان را بفروشند تا مقدار کمی از این مواد ناپاک و زیان آور شیطانی را بدست آورند. برای دستیابی به آن حاضرند دست به هر عمل پستی بزنند. و هیچ شکّی باقی نمی ماند که این مواد مخدّری که ضرر جسمی و روحی و اخلاقی و اجتماعی و اقتصادی آن برای همه روشن است، به کلی حرام است و این مواد جزو خمر می باشند.

تخدیر در اصطلاح شرع؛ حالتی است که عقل و فکر را می پوشاند.

▪ مخدّرات: هر چیزی که باعث این حالت بر عقل می شود. مانند: بنج، افیون، حشیش و ...

▪ حکم مخدّرات: میل نمودن مخدّرات حرام است. بر اساس اختلاف آنها، و هر طوری که میل نماید. چونکه ضرر رساندن به عقل و جسم در آنها وجود دارد و همچنین مریضی ها و انواع ضرر ها که بر هیچ کس پوشیده نیست، می شوند.

پس مخدّرات از لحاظ تحریم در حکم مسکرات هستند.

ابو داوود در بحث اشربه روایت می کند:” ام سلمه رضی الله عنها گفته: پیامبر (ص) از هر چیز مسکر و مفتر نهی فرموده اند.

مجازات دنیوی مخدّرات از تعزیر تجاوز نمی کند و مجازات تعزیر بستگی به نوع شدت آنها دارد به طوریکه بر اساس نظر قاضی مسلمان عادل. از قبیل زندان، شلاق، تقریع و ... به شرطی که زدن به پایین ترین حد از حدود شرعی نرسد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: